OOG

Blik in de wereld achter de kunst

Leon Veerman, 40 jaar beeldhouwer
LEON VEERMAN / May 28th, 2020   
We staan aan de vooravond van een grote jubileumtentoonstelling van Leon Veerman en hij heeft mij gevraagd om een stukje te schrijven voor het begeleidende jubileumboek. Het is april 2020 en ik heb me genesteld in de zonovergoten tuin met kwetterende vogelgeluiden op de achtergrond. Goed voor de inspiratie, zullen we maar zeggen. Nou zijn Leon en ik beide geen fan van ingewikkelde en diepgravende kunst-analyses, maar 40 jaar kunstenaarschap kun je nou eenmaal niet ongemerkt voorbij laten gaan. Ik waarschuw u echter alvast; ik hou het persoonlijk, to-the-point en vooral luchtig. Dat past ook wel bij Leon en zijn beelden, en is vooral leuker voor u omdat zo hier en daar een ‘tipje van de sluier’ wordt gelicht.
 
Mijn eerste kennismaking met Leon Veerman stamt uit begin jaren negentig van de vorige eeuw. En ja, ik voel me  een dinosaurus als ik dit opschrijf. Om precies te zijn: in 1993 vond zijn eerste tentoonstelling bij ons plaats, en ik realiseer me nu dat Leon toen, met zijn 43 lentes,  jonger was dan ik nu (51). Mijn man en ik waren net begonnen in de galerie en Leon was een van de allereerste kunstenaars die we tentoonstelden. Ik, als piepkuiken galeriehouder, had nog nergens geen kaas van gegeten, ondanks dat ik toen het tegenovergestelde dacht. Eén ding wist ik echter intuïtief zeker: het werk van Leon Veerman is buitengewoon goed en we moeten hem als kunstenaar zien te houden. Zo gezegd, zo gedaan. Leon, toen al een bekend kunstenaar met voldoende afnemers en galerieën, zat toen echt niet op ons te wachten. En ik kan ook niet zeggen dat zijn beelden in die eerste jaren van de toonbank wegvlogen. Integendeel. Onze verkoop bleef vér achter bij die van onze ervaren collega’s en ik durf nu wel te bekennen dat wij in die beginperiode in zogenaamd ‘verkochte beelden’ zelf hebben geïnvesteerd om ons als galerie te bewijzen en een samenwerking in stand te houden. Gelukkig heeft deze blufpoker goed uitgepakt, en is het toen onwaarschijnlijke toch gebeurd. We werken nu nog steeds samen.
 
javascript:void(0)
Maar eerlijk is eerlijk. Dit zegt niets over ons, maar alles over Leon Veerman. Als kunstenaar én mens is hij een zegen voor iedere galerie. In de afgelopen 27 jaar heb ik hem leren kennen als een vrij maar gestructureerd denker, een harde werker, gefocust en gedreven en uiterst perfectionistisch. Heerlijk om mee samen te werken. Kwaliteit boven kwantiteit is hem op het lijf geschreven. Deze instelling, gecombineerd met zijn liefde voor de natuur als drijfveer om te creëren, maakt zijn beelden krachtig met een duidelijke eigen signatuur. Een beeld van toen, verschilt eigenlijk niet zoveel van een beeld van nu. De intentie is dezelfde gebleven, de verandering zit hem in de vorm. Zijn organische bolvormen, compact en vergaand geabstraheerd, zijn geëvolueerd naar een meer luchtige, sierlijke en figuratieve vorm. Maar zelfs als u nu één van zijn vroege beelden ziet, is het er nog altijd overduidelijk één van zijn hand. Dat is de kracht van zijn oeuvre.

 
Oefening baart kunst, is echter ook van toepassing op Leon Veerman. Naarmate hij meer vlieguren heeft gemaakt is zijn bedrevenheid als kunstenaar zo geperfectioneerd dat hij inmiddels in staat is om de grenzen van het onmogelijke, en dus de ultieme vrijheid, op te zoeken. Menig technisch hoogstandje komt vandaag de dag uit zijn atelier. En uit ervaring weet ik dat deze ‘onwaarschijnlijk knappe constructies’ vaak niet eens worden opgemerkt door de toeschouwer, omdat deze volledig in de ban is van het bekoorlijke totaalbeeld. Daarom ga ik u er nu toch op wijzen, want ik durf wel te stellen dat wat Leon doet vrij uniek en onnavolgbaar is. Blader in zijn boek, of beter nog struin langs zijn echte werk, en sta eens stil bij een beeld als ‘Roerloos’, ‘Oefening in geduld’, ´Zwervend over de zuidzee’, ‘De Stille’ of willekeurig één van zijn kleine drukke vogelbeeldjes. Laat u niet misleiden door hun ogenschijnlijk eenvoudige en onschuldige vorm. Met bijna niets verbeelden ze een gevoel en weten ze feilloos uw emoties te bespelen. Laat u ook niet verleiden door hun ijdele schoonheid, gevoel voor vrijheid en koddige menselijke trekjes. Ik heb u gewaarschuwd: ze pakken u binnen  een oogwenk in. Kijk nog maar eens. Hoe zijn beelden zweven, en dan bedoel ik niet alleen figuurlijk, maar ook letterlijk. Ziet u het nu? Hoe de hele zwevende constructie en het gewicht van een beeld op slechts 1 klein punt samenkomt en gedragen wordt. Een beeld van Leon hangt vaak maar op 1 lasnaad, die ook nog eens op een lastige plek zit als je rekening houdt met de zwaartekracht. Vaak is het de gouden snavel van zijn vogels waar de delen samenkomen en het beeld wordt dragen. Als een architect is hij inmiddels in staat om de wetten van de natuur naar zijn hand te zetten, en zo een heel spannende maar ook heel solide vorm te bouwen.
 
Dat Leon Veerman een groot vogelliefhebber is zal u niet verbazen. Als het maar even kan zwerft hij graag rond in de vrije natuur rond zijn woonomgeving en bewondert hij de huis-tuin-en-keuken exemplaren. Als echt buitenmens met een drang naar vrijheid schafte hij zich lang geleden ook een camper aan. En naar mate deze zijn wereld vergrootte, werden zijn beelden ook weidser en uitheems. Vele reizen heeft hij in de afgelopen jaren gemaakt om meer zeldzame vogelsoorten, in afgelegen gebieden en vaak barre omstandigheden, te bezoeken en te bestuderen. 
Het grappige is dat deze camper ook word ingezet als transportmiddel voor het uiteindelijke eindproduct. Voor iedere tentoonstelling verschijnt Leon met zijn camper, vol beladen met nieuwe bronzen vogelbeelden en stenen zuilen. Op de vloer, het bed en onderin de kastjes. Vaak wordt hij dan vergezeld door zijn geweldige vrouw Mieke of idem dito dochter Noor die zijn missies onderschrijven en hem op alle fronten bijstaan. Wanneer de kunstschatten eenmaal veilig zijn uitgeladen, zitten we voldaan aan de keukentafel met een welverdiende koffie én een broodje kaas. Want wat u waarschijnlijk niet weet is dat Leon, als zoon van een kaashandelaar, alleen van echt mooie kazen houdt die hij ‘ons kennende’ dan ook als cadeau heeft meegenomen. Tijdens deze keukentafel-sessies heb ik waarschijnlijk ook iets te vaak dezelfde domme vraag gesteld. Wat ben je toch lekker bruin: nog met de camper weggeweest? Alsof hij de maanden daarvoor niets beters te doen had en niet anders dan hard aan het werk is geweest. Zijn antwoord is dan ook steevast: nee, ik heb de laatste tijd gewoon veel gelast!
 
Wat ik niet wist, en ook steeds weer vergeet, is dat je van de straling bij het lassen van brons ook bruin wordt. Fijne bijkomstigheid of niet, beeldhouwer zijn is een lastig beroep waarbij de titel de lading bepaald niet dekt. Er wordt namelijk zelden ‘gehouwd’ en het klinkt lekker romantisch, maar laat ik de illusie maar gelijk wegnemen. Er is niets magisch aan, met uitzondering van het eindresultaat. Als beeldhouwer ben je zowel de architect, de bouwvakker als de transporteur. Zeg maar de hele productielijn in je eentje. Je moet van alle markten thuis zijn, veel weten en kunnen en vooral héél handig zijn. Sterk is ook wel fijn. Niets gaat namelijk machinaal of digitaal, alles gebeurt met het handje. En als kers op de taart wordt je bijna bij alle werkzaamheden in het proces ook nog eens heel smerig. Heeft u er al zin in?
 
Ik merk vaak dat de totstandkoming van een bronzen beeld nog altijd een mysterie, en een zwaar onderschat proces, is voor veel mensen. Beste jammer, want er gaan veel bloed, zweet en tranen aan een mooi beeld vooraf. Helaas is mij maar een beperkt aantal woorden toegestaan, maar om u toch een indruk te geven. Het begint met een idee, dan ga je schetsen, je bouwt een skelet van lasdraad en zevengaas en boetseert hierop verder met plakkerige was. Dan volgen heel wat ritjes naar de bronsgieterij waar je je eigen creatie in stukken mag zagen, besmeuren met siliconenpasta en moet kliederen met gips en gravel om was modellen in te vormen. Als je beeld dan na enkele weken is gegoten, en in grove stukken brons voor je ligt, mag je aan de slag met het lassen, slijpen en schuren. Hoe romantisch. Als klapper op de vuurpijl zet je nu de brander op je beeld en bewerk je het met allerlei dampende zuren om je vogels die mooie gekleurde veren te geven. Nu is je beeld weliswaar klaar, maar moet het nog een knappe sokkel krijgen. Dus op naar de steenhouwer, passen en meten, slepen met sokkels, boren van gaten en verlijmen van beelden. En als het totaalbeeld dan eindelijk voor je neus staat, mag je het weer wegbrengen en plaatsen bij verschillende galerieën lekker verspreid over het hele land of een uiteindelijke (altijd aardige) koper, die ook altijd aardig ver weg woont.
 
U dus. Want u bent het waar Leon zijn beelden uiteindelijk voor maakt. Kunst is niets zonder publiek. De toeschouwer geeft kunst pas betekenis. En als schakel tussen publiek en kunstenaar weet ik uit ervaring dat de waardering voor, en aantrekkingskracht van zijn beelden groot is. In toenemende mate zelfs. En misschien niet verwonderlijk in een wereld die steeds verder van de natuur af komt te staan. Dat vraagt ook om compensatie en contemplatie. In de afgelopen jaren hebben we dan ook vele beelden van Leon bij net zovele klanten geplaatst. Op prachtige plekken en bij bijzondere liefhebbers. Menig stenen zuiltje is tijdens ons transport gesneuveld, waardoor hij nu ook onbreekbare houten meerpalen gebruikt die gelukkig ook nog het stoere en natuurlijke karakter van zijn beelden ten goede komen. Samen met Leon hebben we in menig vijver gestaan, in blubber en stromende regen funderingen aangelegd en bij mensen ter plekke in de tuin gelast en gepatineerd omdat een beeld toch ‘net niet perfect genoeg’ was. U begrijpt dat Leon inmiddels méér voor ons betekent dan alleen zijn beelden of kunstenaarschap.
 
Een eenmalig grote overzichtstentoonstelling voor zijn 40 jarige jubileum als kunstenaar heeft hij dan ook meer dan verdient. De voorbereidingen hiervoor zijn vorig jaar gestart en een jaar lang heeft Leon Veerman heel hard gewerkt om u begin juni 2020 een goed overzicht, een jubileumbeeld en dit boek te kunnen presenteren. En ineens werd alles onzeker. Als u dit in 2020 leest, weet u dat de hele wereld de afgelopen maanden heeft stilgestaan vanwege het coronavirus. Als u deze tekst over langere tijd leest bent u dit hopelijk alweer vergeten omdat we het virus achter ons hebben kunnen laten. De afgelopen maanden was het echter de vraag of, en hoe, deze tentoonstelling wel door kan gaan. De uiteindelijke beslissing om het wél te doen was echter niet moeilijk. Vooral nu zijn de beelden van Leon Veerman toepasselijker dan ooit. Ze brengen namelijk een boodschap waar we ons nu aan kunnen laven, en hopelijk voor de toekomst ook nog iets van leren.
 
Méér met minder, uit liefde voor de natuur.
Wanneer vorm en ruimte tot het minimum worden gereduceerd, wint de inhoud en zeggingskracht.
 

OP DE HOOGTE BLIJVEN?